Οικονομία της Αγάπης και Χρόνος

-Γιατί ο χρόνος είναι πράγματι χρήμα, χωρίς καν χρήματα.

Η αντι-οικονομολόγος Χέντερσον, γνωστή για τους ‘δείκτες ανάπτυξης’ που έχει σχεδιάσει, έκανε στα μέσα της δεκαετίας του 90, σε μια σειρά από διαλέξεις  στις Βρυξέλλες,  σχετικά με την ονομαζόμενη ‘Οικονομία της Αγάπης’, οικονομία που εισάγει διαφορετικές αντιλήψεις χρόνου  τονίζοντας την τεράστια σημασία της απλήρωτης εργασίας για την επιβίωση. Δηλαδή,  την κοινωνική και οικονομική σημασία της οικονομίας που δεν αμείβεται με χρήμα, αφορά την καθημερινή ζωή, την αγροτική  παραγωγή- καλλιέργειες και εκτρεφόμενα ζώα- για κατανάλωση από τα μέλη της οικογένειας,  την κατασκευή επίπλων που δεν αγοράζουμε έτοιμα, τις υπηρεσίες σε ηλικιωμένους συγγενείς, τις ανταλλαγές εργασίας από συγχωριανούς και γείτονες, την βοήθεια της ευρύτερης οικογένειας, την προστασία των εξαρτημένων ατόμων. Οικονομία δηλαδή επιβίωσης που το μέγεθός της είναι τόσο μεγάλο , όσο ο δημόσιος και ιδιωτικός τομέας της επίσημης οικονομίας που απογράφουν και συζητούν οι κυβερνήσεις. Αυτή η οικονομία της επιβίωσης περιλαμβάνει  τις απλήρωτες αλλά όχι χωρίς αξία ανταλλαγές, σε υπηρεσίες στην οικογένεια, στην γειτονιά, στο χωριό, στην κοινωνία,  κάθε εθελοντική κοινωνική εργασία. Είναι η οικονομία που επιτρέπει να υπάρχουμε και να ζούμε μαζί ως κοινωνίες, χωρίς και πριν να πλουτίζουμε.

Αναζητώντας ευκαιρίες να αναδειχτούν τα τεράστια μεγέθη αυτής της οικονομίας, την συμβολή της αλλά και την διαφορετική λογική και κουλτούρα του χρόνου που υπαγορεύει, παρατηρούμε την ύπαρξή της όχι μόνο μέσα στους χώρους των γυναικείων οργανώσεων και συνεταιρισμών αλλά και στην ζωή λαών που ο χρόνος τους έχει διαμορφωθεί από την αναγκαστική τους παραμονή ή προσαρμογή σε οικονομία επιβίωσης και από όπου πολλά μπορεί κανείς να διδαχθεί στον δικό μας κόσμο της τεχνολογίας και της κατανάλωσης για αλληλεγγύη και κοινές οικονομικές προσπάθειες αντιμετώπισης της ανέχειας. Παράδειγμα, στην Ευρώπη, στις περιοχές όπου κατέρρευσε η οικονομία, π.χ. παλαιότερα με το κλείσιμο των ορυχείων στην Αγγλία την δεκαετία του 80, ή αργότερα κατά την δεκαετία του 90, με την εμφάνιση της λεγόμενης «νέας φτώχειας» που συναρτάται με την καταστροφή οικονομικών δομών, προσωπικών και κοινωνικών δικτύων, για διάφορους λόγους, και συνδέεται με την αντίληψη του χρόνου σε σχέση με την εργασία.

Πρόσφατα, με την μαζική εισαγωγή των γυναικών στην απασχόληση,   με την κατάρρευση οικονομιών από το 89 και μετά, η αντίληψη του χρόνου άλλαξε για τόσο μεγάλους αριθμούς ανθρώπων που δεν έβρισκαν πλέον οργανωμένη εργασία .  Επιπλέον υπάρχουν περιοχές του πλανήτη  όπου δεν υπάρχει παρά η αγροτική οικονομία ή οι ξένες πολυεθνικές και τίποτα άλλο ενδιάμεσα και οι περισσότεροι κάτοικοι δεν βρίσκουν ποτέ οργανωμένη απασχόληση. Επίσης περιοχές αποβιομηχάνισης όπου η οργανωμένη απασχόληση εξαφανίζεται.

Πώς επιβιώνουν οι οικογένειες π.χ. στους τόπους με ένα δολάριο την ημέρα κατά κεφαλή; Πώς δεν πεθαίνουν αλλά  παλεύουν  την ζωή τους;

Η παρατήρηση μηχανισμών επιβίωσης είχαν δύο σταθερές συνισταμένες που εμφανιζόντουσαν κάθε φορά: Την διαφορετική αντίληψη του χρόνου και την ύπαρξη δικτύων προσωπικής και κοινωνικής στήριξης.